وبسایت رسمی اتاق بازرگانی ایران و کره جنوبی

خصوصی سازی در کره جنوبی روندی تدریجی و الگوی موفق برای توسعه

 
 
خصوصی‌سازی در کره جنوبی یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های موفق گذار از اقتصاد دولتی به اقتصاد بازارمحور در جهان است. این کشور که در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ از فقیرترین کشورهای آسیایی به شمار می‌رفت، توانست با برنامه‌ریزی دقیق دولت، اصلاح ساختاری شرکت‌های دولتی و واگذاری تدریجی مالکیت به بخش خصوصی، یکی از شگفتی‌های اقتصادی قرن بیستم را رقم بزند. تجربه کره نشان می‌دهد که خصوصی‌سازی زمانی موفق است که پیش از واگذاری، شرکت‌ها از نظر ساختاری و مالی آماده شوند و فرایند انتقال مالکیت با دقت و مرحله‌ای انجام شود.
در دههٔ ۱۹۶۰، دولت نظامی پارک چونگ‌هی با هدف توسعه صنعتی و افزایش توان صادراتی، سیاست صنعتی‌سازی صادرات‌محور را دنبال کرد. در این دوره، دولت نقش سرمایه‌گذار و مدیر اصلی شرکت‌های بزرگ را برعهده داشت و صنایع کلیدی مانند فولاد، انرژی، حمل‌ونقل، ارتباطات و صنایع سنگین را ایجاد کرد. هدف از ایجاد این شرکت‌ها، تربیت بخش خصوصی و آماده کردن آن برای مدیریت اقتصاد ملی بود. دولت با فراهم کردن زیرساخت‌ها و حمایت‌های مالی، فرصت کسب تجربه و ارتقای مهارت‌های مدیریتی را برای بخش خصوصی فراهم کرد، اما مالکیت و کنترل شرکت‌ها همچنان در اختیار دولت بود.
با گذشت دو دهه و رشد قابل توجه اقتصاد، دولت دریافت که مالکیت دولتی شرکت‌ها، به‌ویژه در بخش‌هایی با رقابت بین‌المللی، مانعی برای نوآوری و کارایی است. در اوایل دههٔ ۱۹۸۰، دولت چون دو-هوان سیاست خروج تدریجی دولت از فعالیت‌های اقتصادی و واگذاری مالکیت شرکت‌ها به بخش خصوصی را آغاز کرد. این سیاست با برنامه‌ریزی بلندمدت، اصلاحات ساختاری، شفافیت مالی و واگذاری مرحله‌ای اجرا شد تا از ایجاد شوک ناگهانی در اقتصاد جلوگیری شود.
در اولین گام در این مسیر،اصلاح درون شرکتی بود. شرکت‌ها تحت بازسازی مالی قرار گرفتند؛ او بدهی‌های سنگین کاهش یافت، ساختار مدیریتی و مالی بازسازی شد، نظام حسابداری مدرن و شفافیت مالی به شرکت‌ها معرفی شد و مدیران حرفه‌ای بخش خصوصی جذب گردیدند. سپس بخش کوچکی از سهام شرکت‌ها به تدریج در بورس سئول عرضه شد. این عرضه تدریجی نه تنها سرمایه جدید وارد شرکت‌ها کرد، بلکه اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب و مالکیت عمومی را گسترش داد. اجرای خصوصی‌سازی به این شکل، امکان انتقال تدریجی قدرت اقتصادی از دولت به بخش خصوصی را فراهم آورد و شرکت‌ها را به رقابت واقعی سوق داد.
بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۷، دولت کره جنوبی حدود۶۰ شرکت دولتی را واگذار، ادغام یا منحل کرد. واگذاری‌ها عمدتاً در صنایع سبک، خدمات و بازرگانی انجام شد. صنایع راهبردی مانند فولاد و انرژی ابتدا اصلاح ساختاری و مالی شدند و سپس مرحله به مرحله به بخش خصوصی واگذار گردید. در همین دوران، بخش محدودی از بانک‌ها نیز وارد فرایند خصوصی‌سازی شدند اما به دلیل ساختار پیچیده، بدهی‌های سنگین و ارتباط مستقیم با سیاست‌های دولتی، واگذاری بانک‌ها با مشکلات و چالش‌هایی روبرو شد. این تجربه نشان داد که خصوصی‌سازی بانک‌ها بدون اصلاح ساختار و شفافیت مالی، می‌تواند ریسک بالایی داشته باشد
در دههٔ ۱۹۹۰، با روی کار آمدن دولت کیم یونگ-سام و وقوع بحران مالی آسیا در سال ۱۹۹۷، روند خصوصی‌سازی شتاب گرفت. دولت برای بازسازی اقتصاد و دریافت کمک‌های بین‌المللی، بخش بزرگی از سهام شرکت‌ها را مرحله‌ای واگذار کرد. شرکت‌هایی مانند POSCOدر فولاد، KT در مخابرات و KT&G در دخانیات و جینسِنگ به تدریج در بازار داخلی و بین‌المللی عرضه شدند. این واگذاری‌ها هم موجب جذب سرمایه و کاهش بدهی دولت شد و هم شرکت‌ها را به سمت رقابت جهانی هدایت کرد.
نتایج این سیاست‌ها بسیار موفقیت‌آمیز بود. شرکت‌های خصوصی‌شده بهره‌وری و کارایی خود را افزایش دادند، صادرات خود را گسترش دادند و بازار سرمایه کره جنوبی تقویت شد. با این حال، رشد گروه‌های صنعتی بزرگ موسوم به چِبول‌ها مانند سامسونگ، هیوندای و ال‌جی باعث شد تمرکز مالکیت افزایش یابد و دولت در دهه‌های بعد با اصلاحات قانونی و نظارتی این تمرکز را تعدیل و شفافیت اقتصادی را ارتقا داد.
تجربه کره جنوبی امروز به عنوان لگوی موفق و الهام‌بخش برای کشورهای در حال توسعه شناخته می‌شود. کشورهایی مانند مالزی، چین، لهستان و کروواسی از این تجربه برای طراحی سیاست‌های خصوصی‌سازی شرکت‌های دولتی، ارتقای کارایی اقتصادی و توسعه بازار سرمایه بهره برده‌اند. این تجربه نشان می‌دهد که موفقیت خصوصی‌سازی بدون اصلاح ساختار، شفافیت مالی و برنامه‌ریزی مرحله‌ای ممکن نیست و واگذاری مالکیت باید با تدبیر و عقلانیت و همراه با آماده‌سازی کامل شرکت‌ها انجام شود تا موتور توسعه پایدار و رشد اقتصادی روشن بماند
  منبع کره‌ای زبان 
  저자: 김상철 (Kim Sang-chul)
 제목: 한국의 민영화 경험과 정책적 교훈 (The Experience of Privatization in Korea and Policy Lessons)
 출판사: 한국개발연구원 (Korea Development Institute, KDI)
 연도: 2002
 تهیه کننده
 مرتضی سلطانپور ابیانه  
شنبه, 18 آبان 1404 ساعت 13:49